شروع عملیات رمضان در چنین روزهایی 31 سال پیش

زمان چرخیده است و رسیده ایم دوباره به ماه رمضان. فقط ۳۱ سال از آن ۲۳ تیرماه که آخرهای ماه رمضان بود گذشته است. از بزرگترین نبرد زمینی جهان پس از جنگ جهانی دوم. ازعملیاتی که ایران برای اولین بار از آغاز جنگ به صورت گسترده وارد خاک عراق شد.عملیاتی به وسعت حدود ۱۵۰۰ کیلومتر مربع که برای تصرف نهایی بصره طرح ریزی شد هرچند که همهٔ اهداف از قبل تعیین شده محقق نشد.

بگذارید کمی عقب تر برویم. پس از فتح خرمشهر، دست اندرکاران جنگ، طراحی عملیات رمضان را در دست داشتند. اما پیشامد بحران تجاوز اسراییل به جنوب لبنان، در سال ۱۳۶۰ همگان را متوجه لبنان کرد. از سوی دیگر، پیش بینی می شد که جای پا و حضور ایران در لبنان ، پس از حل عاجل مسائل جنگ، گسترش و توسعه خواهد یافت و انقلاب اسلامی در مرحله جدید، به گونه ای جدی تر و اساسی تر با اسراییل و امریکا درگیر خواهد شد.

پافشارى عراق بر ادعاى قبلى عدم پذیرش قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، حضور در بخشى از خاک ایران و ادامه حملات تایید این مسئله بود و تلاش عراق و مجامع بین المللى وکشورهاى حامى آن در منطقه براى طرح صلح نه از روى اعتقاد بلکه به دلیل شرایط حادى بود که آنان را در موضع ضعف قرار داده بود و منافعشان را تهدید مى کرد. علاوه برآن تصمیم گیرندگان سیاسى و فرماندهان نظامى ایران با توجه به برترى مطلق ایران در آن زمان حاضر نبودند بدون دستیابى به حداقل امتیاز ( تنبیه متجاوز وگرفتن غرامت ) قرارداد پایان جنگ را امضاء کنند.

عملیات رمضان با همکارى مشترک سپاه و ارتش براى تعیین سرنوشت جنگ در ۲۳ تیر ۱۳۶۱ مصادف با ۲۱ رمضان (۱۴۰۲ه. ق) با رمز یا صاحب الزمان ادرکنی انجام شد.

این منطقه از شمال به «کوشک» و «طلاییه» و پاسگاههای مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی «هورالهویزه» و از غرب به رودخانه اروند ـ در نقطه تلاقی دجله و فرات به نام القرنه ـ تا شلمچه در غرب خرمشهر و از شرق به خط مرزی شمالی ـ جنوبی و از کوشک تا شلمچه منتهی می‌شد. مهندسی عراق درمنطقه شمال غربی «بصره» و «تنومه» خطوط پدافندی عراق را با ساخت یک کانال به طول ۳۰ و عرض ۱ کیلومترـ که مختص پرورش ماهی بود ـ با پمپاژ آب و احداث موانع و کمین و سنگرهای تیربار به عنوان مانعی اساسی و بازدارنده از حملات احتمالی نیروهای ایرانی به سوی بصره تدارک دیده بودند.همچنین در قسمت جنوبی منطقه ـ روبروی شلمچه ـ آب رها شده بود تا از هرگونه تردد نیروهای زرهی و پیاده، عملا ممانعت به عمل آید.

در مرحله نخست ـ در سه محورـ به علت موانع و استحکامات پدافند مثلثی شکل و میادین مین فراوان، نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست پیدا کنند، لذا با روشن شدن هوا از ادامه پیشروی خودداری شد. اما در محور جنوبی ـ جنوب پاسگاه زید ـ چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم کوبیده و تا عمق ۳۰ کیلومتری مواضع عراقی‌ها رسیده و خود را به نهر «کتیبان» شرق اروند و کانال «ماهیگیری» برسانند، به گونه‌ای که به قرارگاه لشکر ۹ زرهی عراق دست یافته، و ضمن به غنیمت گرفتن خودروی تویوتای فرماندهی، قرارگاه را منهدم نمایند. علی‌رغم این موفقیت، جناح راست نیروها باز مانده بود و با روشن شدن هوا عراقی‌ها با یک لشکر زرهی فشار اصلی را معطوف به این منطقه کرده و از تأمین نیروهای پیشروی ایرانی ممانعت به عمل آوردند.